Gwara Śląska

Muzeum Śląskie w Katowicach

Przyjrzyj się ilustracji, przeczytaj tekst i posłuchaj zapisu audio. Następnie przejdź do ćwiczeń znajdujących się w dolnej części strony. Słowa z tekstu zaznaczone niebieskim kolorem znajdują się w aplikacji quizlet, do której link znajdziesz niżej.

Trudno jest mówić o Śląsku i nie wspomnieć o jego gwarze.

Gwara śląska to &umowna&$условная$ wspólna nazwa dla kilku dialektów, którymi posługują się &rdzenni mieszkańcy&$коренные жители$  Górnego Śląska. Gwara śląska to językowo niezwykła &mieszanka&$смесь$, na którą wpływ miał literacki język polski, język czeski, język niemiecki, a także język słowacki. Większość słów gwary śląskiej pochodzi z języków słowiańskich. Ciekawy jest również fakt, że właśnie w niej zachowało się wiele wyrażeń z języka staropolskiego, które już dawno &zniknęły&$исчезли$ ze współczesnej polszczyzny.

Wśród najstarszego pokolenia mieszkańców Górnego Śląska do dziś można spotkać ludzi, którzy mówią tylko gwarą śląską i tylko w &nieznacznym stopniu&$незначительной степени$ znają lub chociaż rozumieją język polski.

Od lat końca 90. gwara śląska otaczana jest uwagą i &szacunkiem&$уважением$. Co roku odbywają się różne konkursy recytacji w gwarze śląskiej, które cieszą się &nieustającą&$неустанной$ popularnością wśród dorosłych i młodzieży.

Aby przekonać się, na ile gwara śląska różni się od języka polskiego, można porównać fragmenty wiersza "Lokomotywa" po polsku i &w przekładzie&$в переводе$ na gwarę, a także posłuchać, jak tekst ten brzmi w gwarze, w wykonaniu autora przekładu, Marka Szołtyska, współczesnego propagatora Śląska, jego historii, kultury - i gwary.

Czemu akurat „Lokomotywa”? Bo jest to świetny powód, by nie tylko porozmawiać o gwarze śląskiej, ale też poznać sylwetkę Juliana Tuwima, wybitnego polskiego poety pierwszej połowy XX wieku. Tuwim uwielbiał język jako materię, jego poezja pełna jest gier słownych. Oprócz tego, był on najwybitniejszym tłumaczem poezji rosyjskiej na język polski. Jeżeli znacie fragmenty Puszkina lub innych poetów rosyjskich na pamięć, sprawdźcie, czy nie tłumaczył ich Tuwim. Jego przekłady w fantastyczny sposób zachowują wszystkie znaczenia i obrazy oryginały, jednocześnie oddając rytm i tempo pierwotnego tekstu. To bardzo oryginalny sposób na polepszenie swojej znajomości polskiego!

Na koniec, warto też wspomnieć o filmach nakręconych na Śląsku, o Śląsku i po śląsku.