Lekcja nr 8

Gwara Śląska

Muzeum Śląskie w Katowicach


Przyjrzyj się ilustracji, przeczytaj tekst i posłuchaj zapisu audio. Następnie przejdź do ćwiczeń znajdujących się w dolnej części strony. Słowa z tekstu zaznaczone niebieskim kolorem znajdują się w aplikacji quizlet, do której link znajdziesz niżej.


Gwara Śląska

Trudno jest mówić o Śląsku i nie wspomnieć o jego gwarze.

Gwara śląska to &umowna&$условная$ wspólna nazwa dla kilku dialektów, którymi posługują się &rdzenni mieszkańcy&$коренные жители$  Górnego Śląska. Gwara śląska to językowo niezwykła &mieszanka&$смесь$, na którą wpływ miał literacki język polski, język czeski, język niemiecki, a także język słowacki. Większość słów gwary śląskiej pochodzi z języków słowiańskich. Ciekawy jest również fakt, że właśnie w niej zachowało się wiele wyrażeń z języka staropolskiego, które już dawno &zniknęły&$исчезли$ ze współczesnej polszczyzny.

Wśród najstarszego pokolenia mieszkańców Górnego Śląska do dziś można spotkać ludzi, którzy mówią tylko gwarą śląską i tylko w &nieznacznym stopniu&$незначительной степени$ znają lub chociaż rozumieją język polski.

Od lat końca 90. gwara śląska otaczana jest uwagą i &szacunkiem&$уважением$. Co roku odbywają się różne konkursy recytacji w gwarze śląskiej, które cieszą się &nieustającą&$неустанной$ popularnością wśród dorosłych i młodzieży.

Aby przekonać się, na ile gwara śląska różni się od języka polskiego, można porównać fragmenty wiersza "Lokomotywa" po polsku i &w przekładzie&$в переводе$ na gwarę, a także posłuchać, jak tekst ten brzmi w gwarze, w wykonaniu autora przekładu, Marka Szołtyska, współczesnego propagatora Śląska, jego historii, kultury - i gwary.

Czemu akurat „Lokomotywa”? Bo jest to świetny powód, by nie tylko porozmawiać o gwarze śląskiej, ale też poznać sylwetkę Juliana Tuwima, wybitnego polskiego poety pierwszej połowy XX wieku. Tuwim uwielbiał język jako materię, jego poezja pełna jest gier słownych. Oprócz tego, był on najwybitniejszym tłumaczem poezji rosyjskiej na język polski. Jeżeli znacie fragmenty Puszkina lub innych poetów rosyjskich na pamięć, sprawdźcie, czy nie tłumaczył ich Tuwim. Jego przekłady w fantastyczny sposób zachowują wszystkie znaczenia i obrazy oryginały, jednocześnie oddając rytm i tempo pierwotnego tekstu. To bardzo oryginalny sposób na polepszenie swojej znajomości polskiego!


umowny

условныйw nieznacznym stopniu
в незначительной степени
rdzenni mieszkańcy
коренные жителиszacunek
уважение
mieszanka
смесьnieustający
непрестанный
zniknąć
исчезнутьw przekładzie
в переводе



Gwara Śląska

Na koniec, warto też wspomnieć o filmach nakręconych na Śląsku, o Śląsku i po śląsku.


Gwara. Ćwiczenie pierwsze.

Zdecyduj, czy zdanie jest fałszywe czy prawdziwe.

Możliwe odpowiedzi: Prawda / Fałsz

1. Niektórzy mieszkańcy Śląska mówią tylko gwarą śląską. [Prawda]{ } 2. Na gwarę śląską wpłynął tylko język niemiecki. [Fałsz]{ } 3. W gwarze śląskiej zachowały się archaiczne formy języka polskiego. [Prawda]{ } 4. Popularność konkursów recytacji w gwarze zaczęła się 40 lat temu. [Fałsz]{ } 5. Tuwim był fantastycznym tłumaczem literatury rosyjskiej na polski. [Prawda]{ } 6. Film „Sól ziemi czarnej” to kontynuacja filmu „Perła w koronie” [Fałsz]{ }

Gwara. Ćwiczenie drugie.

Wpisz pasujące słowo.

Słowa do wyboru: w przekładzie, rdzenni mieszkańcy, dwudziestoleciem międzywojennym, lokomotywa

1. Ludzie, którzy od zawsze zamieszkiwali jakieś ziemie to [rdzenni mieszkańcy]{ }. 2. W tłumaczeniu to inaczej – [w przekładzie]{ }. 3. Na początku pociągu zawsze jest [lokomotywa]{ }. 4. Okres historyczny między 1918 i 1939 rokiem nazywamy [dwudziestoleciem międzywojennym]{ }.

Назад
Lekcja online nauczyciel jezyka polskiego

Zacznij naukę już dziś

Jestem tu, żeby Cię nauczyć polskiego

Napisz jaki poziom chcesz osiągnąć i dlaczego chcesz nauczyć się polskiego - ułożę lekcje specjalnie dla Ciebie.