Dzień Zwycięstwa z polskiej perspektywy

Maj to czas wielu świąt. W Polsce na początku tego miesiąca jest tak zwana majówka, na którą składają się trzy święta – 1 maja  Święto Pracy; 2 maja Święto &Flagi&$флага$ oraz Dzień &Polonii&$польской диаспоры$ i Polaków za granicą; a także najważniejsze z nich i najbardziej radosne – Święto Konstytucji 3 maja. Z pewnością &mieszkańcom&$жителям$ byłego ZSRR może wydać się dziwne, że w tym zestawieniu &brakuje&$отсутствует$ Dnia Zwycięstwa. W dzisiejszym artykule postaram się wam wytłumaczyć, dlaczego go nie obchodzimy.

Relacje Polski z ZSRR w czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu to temat trudny, &wzbudzający&$вызывающая$ duże emocje. Nie inaczej jest z 9 maja. Dla mieszkańców byłego ZSRR ten dzień jest świętością i niezwykle radosnym świętem. Miliony &żołnierzy&$солдат$ Armii Czerwonej poległo przecież &w walce&$в борьбе$ z niemieckim &najeźdźcą&$захватчиком$, a ZSRR miał zdecydowanie największy wkład w koalicję antyhitlerowską. Oddziały Armii Czerwonej wyzwoliły spod niemieckiej okupacji wiele krajów, w tym Polskę. W głowie pojawia się myśl, że to powinno być święto wszystkich narodów, które spotkał hitlerowski koszmar. Dlaczego więc w Polsce nie świętuje się tego dnia?

Żeby odpowiedzieć na pytanie, musimy na początek zajrzeć w historię trochę głębiej. W 1918 roku kończy się I wojna światowa. Rosja, Cesarstwo Niemieckie oraz Austro-Węgry, a więc państwa, które od 123 lat zajmowały polskie terytorium – przegrały wojnę. Na ich gruzach, dzięki determinacji tysięcy Polaków odradza się państwo polskie, w pełni &niepodległe&$независимое$ państwo niezależne od &obcych&$иностранных$ &mocarstw&$держав$. Już po krótkim czasie musi ono jednak &ponownie&$вновь$ walczyć o swoją &niepodległość&$независимость$. W 1920 roku u &bram&$ворот$ Warszawy &stanęła&$остановилась$ &Armia Czerwona&$Красная Армия$. Włodzimierz Lenin po zwycięstwie rewolucji w Rosji chciał rozszerzyć jej rozmiary na całą Europę. W decydującej bitwie, 15 sierpnia 1920 roku pod Warszawą, Wojsko Polskie zwycięża Armię Czerwoną i &odpycha&$вытесняет$ bolszewików daleko na wschód. Niepodległość jest uratowana, a &rocznice&$годовщину$ tej zwycięskiej bitwy świętujemy do dziś.

Odrodzone państwo polskie nie cieszy się jednak długo niepodległością. 1 września 1939 roku Polska została zaatakowana przez hitlerowskie Niemcy, a 17 września przez ZSRR. Właśnie sowiecka agresja, będąca konsekwencją podpisanego 23 sierpnia paktu określanego jako Ribbentrop – Mołotow (od nazwisk ministrów spraw zagranicznych  III Rzeszy i ZSRR), i samo &porozumienie&$договорённость$ jest jednym z punktów &zapalnych&$горячих$ w polsko-rosyjskich stosunkach do dzisiaj. &Następstwem&$Последствием$ tej umowy była między innymi &zbrodnia&$преступление$ katyńska &dokonana&$совершённое$ przez NKWD na ponad 20 tysiącach Polaków, w tym ponad 10 tysiącach oficerów Wojska Polskiego i Policji Państwowej. Ta liczba może wydawać się niewielka dla obywateli byłego ZSRR mających świadomość jak ogromne były stalinowskie represje i jak wielu zginęło w nich obywateli Związku Radzieckiego. Z polskiej perspektywy ta zbrodnia jest jednak ogromna.

Zostawmy jednak Katyń, a wróćmy na polskie terytorium. W czasie II wojny światowej, w  okupowanej Polsce działało bardzo silne &państwo podziemne&$подпольная организация$, które przez całą okupację walczyło przeciwko Niemcom. Walczyły liczne oddziały partyzanckie, a tysiące Polaków było &zaangażowanych&$вовлечены$ &w działalność&$в деятельность$ niepodległościową. Pierwsze pokolenie odrodzonej Polski &uchodzi za&$считается$ bardzo patriotyczne. Pomimo przegranej wojny nie chciało &się pogodzić&$мириться$ ze stratą niepodległości. Najbardziej znaczącym &przejawem&$проявлением$ tej &determinacji&$решимости$ było Powstanie warszawskie, w którym zginęło ponad 200 tysięcy Polaków, a polska stolica została &zrównana z ziemią&$сровняли с землёй$. Czy ta &ofiara&$жертва$ była potrzebna – to już temat na oddzielną dyskusję, &nie ulega&$не подлежит$ jednak &wątpliwości&$сомнению$, że powstanie było przykładem ogromnej wytrwałości i woli walki polskiego społeczeństwa, które nie chciało &zaakceptować&$принять$ obcego &panowania&$господство$. Mowa tutaj nie tylko o hitlerowskim panowaniu, ale również sowieckim. Tymczasem czerwona flaga powiewająca nad Berlinem oznaczała dla Polski nie tylko &klęskę&$поражение$ Niemiec, ale również to, że będzie musiała ona zaakceptować rolę państwa satelickiego ZSRR.

Polacy patrzą więc na 9 maja przede wszystkim z perspektywy politycznej. Dla Polski nie było to zwycięstwo, bo wojska niemieckie na polskim terytorium zostały zastąpione sowieckimi. Armia Czerwona nad Wisłą &pozostała&$оставалась$ aż do 1993 roku. Okres powojenny również nie był wolny od represji, a wielu polskich &bohaterów&$герои$ z czasów II wojny światowej zostało &zamordowanych&$убиты$ przez komunistów. Świętowanie 9 maja w Polsce byłoby więc czymś w rodzaju radości z własnej &porażki&$поражения$ i &zbezczeszczeniem&$осквернения$ pamięci polskich ofiar Katynia czy przedstawicieli niepodległościowego podziemia zarówno w czasach II wojny światowej jak i po niej. Jak powiedział kiedyś jeden z twórców II Rzeczpospolitej Józef Piłsudski –  „Naród, który nie szanuje swej przeszłości nie zasługuje na szacunek teraźniejszości i nie ma prawa do przyszłości”.

Oczywiście fakt innego &postrzegania&$восприятия$ historii nie sprawia, że &usprawiedliwione&$не оправдывает$ jest &usuwanie&$уничтожения$ pomników poświęconych żołnierzom Armii Czerwonej.  &Zdaniem&$по мнению$ wielu Polaków jest to niepotrzebne, bo uderza w pamięć poległych żołnierzy, którzy nie podejmowali przecież politycznych decyzji. Takie stanowisko wyrazili chociażby mieszkańcy gminy Iłowa, położonej w południowo-zachodniej Polsce, którzy w 2018 roku w następujący sposób zareagowali na pomysł usunięcia pomnika żołnierzy Armii Czerwonej i Ludowego Wojska Polskiego walczącego u jej boku: „&Burzenie&$разрушение$ pomników to burzenie historii, fałszowanie jej w imię politycznych korzyści. Od prawie 30 lat, w wolnej niepodległej Polsce, mieszkańcy gminy Iłowa czczą pamięć żołnierzy poległych na tych terenach w walce z wojskami niemieckimi w czasie II wojny światowej. Kwiaty i wieńce składane przez mieszkańców w rocznicę odzyskania niepodległości są darem serca, wyrazem &szacunku&$уважения$ i &wdzięczności&$признательности$ dla ofiar i nie mają nic wspólnego z &propagowaniem&$пропагандой$ ustroju komunistycznego”.

Historia ma więc różne &oblicza&$лица$ i jest inaczej postrzegana z różnych perspektyw. Często jest też niestety, tak jak w przypadku II wojny światowej, bardzo trudna. Tym bardziej jednak powinno nas to &zachęcić do&$побудить к$ jej poznawania, bo jak to kiedyś mądrze powiedział rzymski myśliciel Cyceron – „Historia jest nauczycielką życia”. Na koniec jeszcze – jeśli kogoś zainteresowała tematyka trudnych &relacji&$отношения$ Polski z jej wschodnimi sąsiadami, to zachęcam do &lektury&$чтения$ książki Jak nas piszą cyrylicą, autorstwa Macieja Pieczyńskiego. Ta lektura pozwala spojrzeć na relację Polski z Białorusią, Rosją i Ukrainą z różnych perspektyw.  

                                                                                                                                                              Mateusz Demianiuk