Dwie koncepcje niepodległej Polski.

Przyjmuje się, że 11 listopada 1918 roku roku po 123 latach zaborów Polska &odzyskała niepodległość&$приоблела независимость$.  Jest to data przede wszystkim symboliczna, gdyż proces &odbudowy&$восстановления$ państwa nie mógł dokonać się z dnia na dzień.  Była to długa i żmudna droga, w czasie której Polacy musieli &zbrojnie&$вооруженным путем$ ustalić granice przyszłego państwa oraz zdecydować o jego kształcie – co również nie było proste. Dwaj najważniejsi ówcześni politycy – Józef Piłsudski i Roman Dmowski mieli bowiem zupełnie inny &pogląd&$взгляд$ na to jak ma wyglądać odrodzone państwo polskie. O tym jak je sobie wyobrażali powiemy w dzisiejszym artykule.

Józef Piłsudski

Zacznijmy od Józefa Piłsudskiego. Ten znany pewnie większości z was polityk chciał odbudować Polskę, wzorując się na przedrozbiorowej Rzeczpospolitej. Miało być to państwo o ustroju federacyjnym, w skład którego weszłaby Polska, Ukraina, Białoruś i Litwa. Piłsudski chciał oprzeć wschodnie granice tego państwa (podobnie jak było to w czasach Rzeczpospolitej) na wielkich rzekach – Dnieprze i Dźwinie. Kluczowym partnerem Polski w tej federacji miała być Ukraina – Piłsudski &utrzymywał dobre relacje&$поддерживал хорошие контакты$ z ukraińskim generałem Semenem Petlurą, którego wojska &wspierały&$поддерживали$ Polskę w czasie wojny polsko-bolszewickiej w latach 1919-1920. Granica między terenami polskimi i ukraińskimi miała przebiegać na rzece Zbrucz – pozostawiając Lwów po polskiej stronie. Z kolei tereny wchodzące dawniej &w skład&$в состав$ Wielkiego Księstwa Litewskiego miały zostać podzielone między etnicznych Litwinów – w okolicach Kowna, Polaków – na Wileńszczyźnie i Białorusinów w obrębie Mińska. 

Roman Dmowski

Inaczej odrodzoną Polskę wyobrażał sobie Roman Dmowski. Ten polityk, nazywany często głównym ideologiem polskiego nacjonalizmu wyobrażał sobie Polskę &w przeciwieństwie&$в отличие$ do Piłsudskiego jako kraj monoetniczny – zamieszkiwany przede wszystkim przez Polaków. Ta koncepcja spotykała się jednak z jednym zasadniczym problemem – na północnym wchodzie Polacy stanowili większość na terytorium od Białegostoku po Dźwińsk (dzisiejszy Daugavpils na Łotwie).  Na południowym wschodzie z  kolei tworzyli zwarte skupiska przede wszystkim w dużych miastach takich jak Lwów, Stanisławów (dzisiaj Івано-Франківськ), czy Tarnopol. Pomiędzy Wileńszczyzną, a wschodnią Galicją były jednak ogromne tereny zamieszkiwane przez Białorusinów i Ukraińców, na których Polacy byli  &mniejszością&$меншенством$. Ze strategicznego  &punktu widzenia&$точки зрения$ nie można było jednak z tych terenów &zrezygnować&$отказаться$– dlatego też Roman Dmowski postulował inkorporowanie tych terenów do Polski – a następnie stopniową polonizację ich mieszkańców.

Która z koncepcji zwyciężyła? Zdecydowanie inkorporacyjna, a przypieczętował ją przede wszystkim Traktat Ryski zawarty między Polską a Rosją Sowiecką w 1921 roku, w którym Polska zrezygnowała chociażby z Mińska (ku zaskoczeniu strony rosyjskiej). Umowa z Rygi &sztucznie&$искуственно$podzieliła terytoria białoruskie i ukraińskie między Polskę i Rosję, powodując niechęć Białorusinów i Ukraińców zarówno do Polski jak i Rosji. Niestety zapoczątkowała też poważne konflikty narodowościowe, szczególnie między Polakami i Ukraińcami.

                                                                                                                                                                                                    Mateusz Demianiuk

Procent ludności posługującej się językiem polskim w II RP