Trochę o historii chorób

Trochę o historii chorób

Słowa epidemia i pandemia słyszeliście ostatnio pewnie tysiące razy. Jeśli jeszcze nie nauczyliście się ich &odmieniać przez przypaki&$склонять их по падежам$, pewnie w najbliższym czasie będziecie mieli okazję to zrobić. Mimo, że polskie przypadki &raczej nie są lubiane przez obcokrajowców&$иностранцам скорее не нравятся$. Ale do niedawna pewnie nie mieliście pojęcia, jak określić najczęstsze choroby po polsku. Może nawet nie wiedzieliście, co właściwie oznacza пандемия po rosyjsku? A nasi przodkowie doskonale znali te słowa. No… może nie dokładnie te, ale oznaczające to samo.

&Wzmianki&$упоминания$ o tajemniczej chorobie, która zabijała dużą część wojska, pojawiły się już w Iliadzie Homera w VIII lub VII wieku p.n.e. W Polsce pierwszy raz wspomniano o zarazie w wieku XI. Jakie choroby &gnębiły&$терзали$ w przeszłości?

Po pierwsze &dżuma&$чума$, inaczej zwana „czarną śmiercią” od czarnych plam, które pojawiały się na ciele chorego. Odkryta została w Mongolii, potem rozpowszechniła się w całej Azji, a w końcu w Europie. I choć według niektórych źródeł pierwsza fala choroby trochę oszczędziła Polskę i niektóre kraje Europy Środkowej, wracała potem przez 300 lat. W wieku XV w Krakowie (wtedy stolica Polski) pojawiała co 2–3 lata, &grasując&$свирепствуя$ wśród wszystkich – bogatych i biednych. Była przenoszona przez szczury, dlatego jedna z teorii mówi, że to koty, które żywiły się nimi na polskich podwórkach uchroniły Polskę od pierwszej fali choroby. Na zachodzie Europy było ich mało, &gdyż uważano je za zwierzęta szatańskie&$они считались сатанискими животными$,  &towarzyszące&$сопутуствующими$ tylko czarownicom. Epidemie dżumy miały, o ironio, pewne pozytywne &skutki&$последствия$ – zmniejszenie populacji powodowało poprawę życia pozostałej części &ludności&$насиления$, której dzięki temu &nie brakowało jedzenia&$хватало пищи$.

Kolejną chorobą, która zapisała się w historii nie tylko polskiej, ale całego świata, była ospa prawdziwa, nazywana potocznie czarną ospą. Pojawiła się najprawdopodobniej już około 400 roku w Azji, ale największe spustoszenie czyniła w XVII i XVIII wieku. Chińczycy wynaleźli pierwszą „&szczepionkę&$вакцину$” na ospę: wdmuchiwali do nosa zdrowej osoby starte na pył strupy z ciała chorego. Człowiek, który „&zażył&$принял$” taki lek, przechodził chorobę znacznie łagodniej. Inną metodą było wcieranie w małą rankę płynu surowicznego, pobranego od chorego. Dopiero w XX wieku pojawiła się szczepionka, którą znamy dziś. W Polsce ostatnią epidemię czarnej ospy odnotowano w 1963 roku. Co ciekawe, &objęła&$охватила$ ona tylko jedno miasto – Wrocław, który na 95 dni został oddzielony od reszty państwa. Zachorowało wtedy 99 osób, a 7 zmarło.

Najbardziej rozpowszechnionym wirusem w dzisiejszych czasach, nie licząc koronawirusa, jest wirus grypy. Na &przestrzeni lat&$протяжении лет$ pojawiały się różne jego &odmiany&$виды$. Pandemia grypy zwanej „hiszpanką” &wybuchła&$вспыхнула$ po zakończeniu I wojny i pochłonęła więcej ofiar niż sama wojna – od 21 do 25 milionów osób. W Polsce pojawiła się latem 1918 i bardzo szybko się rozprzestrzeniała.

Wraz ze wzrostem higieny, ilości pożywienia, rozwojem medycyny, epidemie znikały z umysłów  ludzi, a choroby nie tylko te wymienione przeze mnie, ale też takie jak cholera czy tyfus, zachowały się jedynie w literaturze, kulturze i języku. Popularne, choć może lekko przestarzałe przekleństwo cholera, określenie &morowy&$замечательный$, które teraz oznacza potocznie kogoś odważnego i &godnego zaufania&$заслуживающего доверия$, a wcześniej miało znaczenie zdecydowanie &negatywne&$отрицательное$ lub odnosiło się do krzyży morowych, &chroniących przed zarazą&$защищающим от епидемии$, które można spotkać, podróżując po Polsce. Wszystko to przypomina, że choć epidemie zanikły na jakiś czas, były, są i będą i po prostu musimy się z tym pogodzić, niestety...

Zdrowia i optymizmu Wam życzę!

                                                                                                                                                                                                     Anna Dajek